پرویز امینی: از نظر غرب این توافق، پروژه چندین دهه آنها یعنی "تغییر در جامعه ایران" را پیش میبرد/لازمه این توافق و مسیر دولت یازدهم غیریتزدایی از غرب است
پرویز امینی در نشست تخصصی بررسی جامعه شناسی توافق هسته ای شرکت و سخنرانی کرد. در این نشست آخرین ارائه توسط دکتر پرویز امینی صورت گرفت. وی ابتدا تصریح کرد: در جامعه شناسی سیاسی تلاش میکنیم سیاست را اجتماعی بفهمیم؛ بنابراین بحث دو سویه اصلی پیدا میکند: شرایط اجتماعی منجر به یک پدیده و رخداد سیاسی و آثار اجتماعی پدیدههای سیاسی.
وی در ادامه توضیح داد: زمانی ما میتوانیم پیامدهای اجتماعی پدیده توافق هستهای اخیر را به درستی تشخیص دهیم که نخست به این سوال پاسخ دهیم که تحت چه شرایطی توافق وین صورت گرفته است؟ مفروض ما این است که اگر شرایط اجتماعی به صورتی که در سالهای بعد از 92 تجربه میکنیم وجود نداشت، احتمالا توافق با این شرایط صورت نمیگرفت.
وی در بیان زمینهها و بسترهای توافق هستهای اخیر اظهار داشت: از لحاظ اجتماعی در اواخر دولت قبل با یک نارضایتی اجتماعی روبرو هستیم. از طرف دیگر با شرایطی که در فرایند مدرنیزاسیون در کشور صورت گرفته بود، یک بدنه ایدئولوژیک اجتماعی به نفع ارزشهای غربی شگل گرفته بود که علاوه بر نارضایتیهای اقتصادی، نارضایتیهای فرهنگی و ایدئولوزیک هم داشتند. وی ادامه داد: مجموع نارضایتیهای عمومی و نارضایتیهای مضاعف این بدنه اجتماعی تا حدی بود که پیروزی دکتر روحانی در انتخابات 92 به خاطر موضع رادیکال تهاجمی در نفی و نقد وضع موجود در دولت قبل صورت گرفت.
نویسنده کتاب «جامعه شناسی 22 خرداد» در توضیح رویکرد دولت یازدهم گفت: دولت یازدهم ایدهای برای اداره کشور دارد که متکی بر توسعهگرایی است که عمدتاً ماهیت اقتصادی دارد و مسیر آن را هم فرایند مدرنیزاسیون و تجربه کشورهای غربی توسعهیافته میداند. سپس ادامه داد: برای این دولت، مسأله هستهای با هر پیشرفت علمی و فنیای که داشته باشد، بیش از آنکه فرصت باشد تهدید است؛ چون در همگرایی و تعامل با غرب اختلال ایجاد کرده است؛ در نتیجه برای دولت اصل بر توافق بوده و محتوای توافق عامل ثانوی است.
وی تصریح کرد: دولت با طرح اینکه مشکلات اقتصادی و اداره کشور نتیجه تحریمهاست و تحریمها نتیجه عدم توافق ما در زمینه هستهای است، زمینههایی را که از قبل در بدنه جامعه وجود داشت فعال کرد؛ در نتیجه از نظر اجتماعی جامعهای که غالباً پذیرفته بود حل مشکلاتش در گرو توافق و رفع تحریمهاست، در صورت عدم موفقیت در مذاکرات، در مقابل خود یک بنبست بزرگ میدید.
دکتر امینی با بیان اینکه طرف دوم توافق دولتهای اروپایی و امریکاست که با یک هماهنگی و انسجام قابل توجهی در این توافق مشارکت داشتند، و پس از اشاره به نیاز آنها به این توافق اینگونه به بررسی شرایطی که منجر به پذیرش توافق از طرف ایشان شد اشاره نمودند: آنها تلقیشان از شرایط اجتماعی ایران این بود که مرجعیت حل مسائل مردم به خارج از کشور منتقل شده است. وی ادامه داد: از طرف دیگر از نظر ایشان دولتی بر سر کار است که سلباً و ایجاباً برایشان مفید است؛ بنابراین از نظر طرف غربی، این توافق پروژه چندین دهه آنها در ایران را که تغییر در جامعه ایران است پیش میبرد.
سپس این پژوهشگر مسائل سیاسی به این نکته اشاره نمود که در توافق هستهای بیش از مسائل فنی و انرژی و تکنولوژی، اهداف فراهستهای اهمیت و اصالت دارد.
نویسنده کتاب «تحلیل نظری دولت یازدهم» در ادامه گفت: گستردگی به حدی است که میتوانیم شرایط جامعه ایران را به ماقبل و مابعد توافق تقسیم کنیم.
وی این گستردگی را در عرصه اجتماعی و فرهنگی و حوزه سبک زندگی جامعه، تغییر مثبت به سمت سبک زندگی غربی دانست و تصریح کرد: لازمه این توافق و مسیر دولت یازدهم غیریتزدایی از غرب است و به میزانی که این تعدیل صورت بگیرد، فضا و شرایط برای ارزشها و زندگی غربی فراهم میشود.
دکتر امینی جنبه دیگر این گستردگی را در تغییر وزن نیروهای فکری-فرهنگی جامعه دانست.
وی ادامه داد: از طرف دیگر وضعیت دولت هم که موتور محرک این شرایط بوده است از لحاظ اجتماعی دچار تغییر میشود و توانایی بازسازی و افزایش سرمایههای اجتماعی پیدا میکند؛ البته همزمان یک موقعیت منفی هم پیدا میکند، چون کارآمدی او دیگر با ارجاع به تحریمها توجیه نمیشود؛ به خصوص با انتظاراتی که در جامعه از توافق ایجاد کرده است و همه امور کشور را وابسته به آن نمایانده است.
وی یکی دیگر از ابعاد گستردگی تأثیرات اجتماعی این توافق را ایجاد تلقیای دانست که حل دیگر مشکلات ایران با غرب و آمریکا را امکانپذیر میداند.
دکتر امینی با اشاره به این نکته این گستردگی کوتاهمدت است، گفت: اگر این شرایط بخواهد تداوم پیدا کند، عناصر دیگری هم که در آن دخیل هستند که باید وجود داشته باشند؛ اولین عنصر پاسخ به وعدههایی است که برای حل مسائل اقتصادی و توسعه کشور داده شده است؛ دوم اینکه این مسأله به بازیگری و کنش طرف غربی در مواجهه با مسائل جامعه ایران بستگی دارد؛ سومین عامل هم اینکه به کنش نیروهای آلترناتیو فکری و فرهنگی جامعه هم وابسته است.
دکتر امینی در جمعبندی و نتیجهگیری از مباحث خود گفت: با توجه به مطالب بیانشده، این رخداد فضای عرفیشدن را تقویت میکند؛ اما تجربه تاریخی ما نشان میدهد که علیرغم نیروهایی که در صد سال اخیر از مشروطه جامعه ایران پیش میبردند، عرفیشدن و سکولارشدن در جامعه ایران نهادینه نشد و با یک واکنش متضادی روبرو شد که پدیده انقلاب اسلامی بود؛ حتی در تجربههایی مثل دوم خرداد که ظاهراً جامعه آماده فضای عرفیشدن بود با واکنش سوم تیر 84 روبرو شد.
در بخش پایانی این نشست، اساتید پس از استماع پرسشهای حاضرین در نشست، به جمعبندی مباحث خود و پاسخ به پرسش حضار پرداختند.
منبع: خبرگزاری نسیم
